(بخش چهارم)

سبک های مدیریت کلاس و رویکرد رهبری معلم

۱(معرفی سبک های مدیریت کلاس)

مدیریت کلاس بر دو مهارت به هم پیوسته و اساسی استوار است:

1. تصمیم گیری
2. اقدام

تصمیم گیری یعنی، چه اقدامی را چگونه، چه وقت، و به وسیله ی چه کسی باید انجام داد.

اقدام یعنی، عملی که در کلاس درس تحقق می پذیرد. مانند تأکید بر نکته های تدریس،استفاده از تخته سیاه و…

از این رو، مهارت های اساسی و ضروری برای مدیریت کلاس درس، به منزله ی اتخاذ تصمیم مناسب و تبدیل آن به اقدامی مؤثر است.

مدیریت کلاس درس

مدیریت کلاس درس زرهی نیست که معلمان از نخستین روز تدریس بر تن کنند و خود را در برابر مشکلات کلاس و چالش ها ایمن سازند، بلکه مهارتی است که هر روز با تجربه و تأمل و دقت معلم در کلاس کامل می شود و معلم را در امر تدریس کارآمدتر می سازد.

روش های مدیریت کلاس

انتخاب روش صحیح مدیریت کلاس درس و سازمان دهی آن، از علائم موفقیت معلم به شمار می آید. انتخاب هرگونه شیوه ی مدیریتی، به سبک تدریس و هدف های معلم بستگی دارد. معلمان با به کارگیری روش مدیریت مناسب کلاس درس خود می توانند، در پرورش مهارت های اجتماعی، خلاقیت ها و توانایی های دانش آموزان نقش مهمی داشته باشند و مشکلات انضباطی کمتری در کلاس خود مشاهده کنند.

نظریه پردازانی چون؛ وانگ(۱۹۹۸)، بامریند(۱۹۷۱)، اوسیکر و ایمر(۱۹۹۰)، طبقه بندی هایی از سبک ها ارائه داده اند؛

در این میان ولفگانگ وگلیکمن، در کتاب خود به نام«حل مسائل انضباطی کلاس» چارچوبی بسیار جامع بر اساس نظریه های مدیریت کلاس مطرح کرده اند؛

این رویکرد در یک پیوستار کنترل به ترتیب:

• رویکرد مداخله گرایانه
• رویکرد تعامل گرایان
• رویکرد غیرمداخله گرایان

هستند. در این پیوستار هر چه از مداخله گرایی به سمت غیر مداخله گرایی پیش رویم، میزان کنترل کم و در مقابل مشارکت ومسئولیت دانش آموز در کلاس افزایش می یابد.

چه عوامل وشرایطی برای ایجاد تحول در باورها و سبک های معلمان و توسعۀ مهارت های مدیریتی آنان مورد نیاز است؟

در پاسخ به این گونه سؤال ها پژوهش های چندی در داخل وخارج از کشور انجام گرفته است.از جملۀ آن ها پژوهش های شنبدی(۱۳۷۶) وفرخ نژاد(۱۳۸۰) است که در آن ها نظرات دبیران را در زمینۀ عوامل مؤثر بر مدیریت اثربخش کلاس سنجیده اند ودر مجموع، دبیران

• رهبری
• انگیزش
• نظارت وارزشیابی

را بر افزایش اثربخشی مدیریت کلاس مؤثر شمرده اند.

مارتین وهمکارانش در چندین پژوهش در سال های (۱۹۹۶)، (۱۹۹۸)، (۲۰۰۰) و…، با استناد به چارچوب نظری ولفگانگ از سبک ها، عواملی چون؛

• نوع شخصیت
• برخورداری از دوره های آموزشی
• سابقۀ خدمت کم
• جمعیت کم کلاس

را با کاربرد سبک تعاملی مرتبط دانسته اند.

مبانی نظری وپیشینۀ پژوهشی

ولفگانگ وگلیکمن، با تعریف مدیریت کلاس به عنوان:
«کلیۀ تلاش های معلم برای سرپرستی فعالیت های کلاس از جمله تعاملات اجتماعی، رفتار دانش آموزان ویادگیری» ابتدا چهار جنبه برای مدیریت کلاس برشمرده اند:

• محیط روان شناختی (تعاملات دانش آموزان)
• آموزش(سازمان دهی تدریس)
• ارتباط (سیستم بازخورد)
• ساختار کلاس (قوانین وتکالیف)

پس از آن، مارتین وهمکاران (۱۹۹۸)، با استناد به چارچوب مفهومی ولفگانگ وگلیکمن، جنبه های مدیریت کلاس را در سه بعد سازمان دهی کرده اند:

• مدیریت آموزش 
• مدیریت افراد
• مدیریت رفتار

  در این مطلب سعی بر این بوده است که موضوع سبک های مدیریت کلاس را که یکی از مهم ترین بخش های رویکرد رهبری معلم می باشد را مطرح کنیم.
  در قسمت های دیگر سیک های مدیریت کلاس و رویکرد رهبری معلم، موضوعاتی را تشریح می کنیم هم چون؛

• جنبه های مدیریت کلاس
• رویکردها ومشخصه های مدیریت کلاس  
• سبک های رفتار رهبری معلم
• مشخصه های سبک های مدیریت کلاس 
• پژوهش مقایسۀ سیک های مدیریت کلاس 
• پیشنهادات در جهت بهبود فرایند یاددهی یادگیری
  

  منبع:

عالی، آمنه، امین یزدی، امیر؛ تأثیر ویژگی های معلم بر سبک مدیریت کلاس

برگرفته از پرتال آموزش جامع تدریس