دستهبندی: علوماجتماعی و سیاسی
عنوان: نقل قولهای کلیدی در جامعهشناسی
نویسنده: کنت تامپسون
مترجم: نیره توکلی
کتاب نقل قولهای کلیدی در جامعهشناسی کتابی برای دانشجویان و استادان جامعهشناسی است که در آن از گفتههای طویل و عریض خبری نیست. از امتیازهای این کتاب آشنایی اجمالی با مفاهیمِ اساسی و کلیدی جامعهشناسی میباشد. کتاب نقل قولهای کلیدی در جامعهشناسی به دوبخش تقسیم میشود: بخش «مفاهیم و موضوعهای کلیدی» و بخش «متفکرانِ بزرگ جامعهشناسی». در بخش اول، موضوعات و مفاهیم گوناگون از نظرگاه جامعهشناسانِ پرنفوذ مطرح میشود و در بخش دوم متفکران جامعهشناسی و نظریههای آنان به صورت مجمل بررسی میگردد.
در ادامه برای آشنایی بیشتر خوانندگان با این کتابِ خواندنی از یک نظریهپرداز نام برده و مروری کوتاه بر رویکرد جامعهشناختی او میکنیم:
متفکران مهم جامعهشناسی
بودریار، ژان
اگر مصرف را اساسا از مفهوم رایج آن، یعنی فرآیند برآوردن نیازها جدا کنیم، در واقع میتوانیم آن را خصلت تمدن صنعتی تصور کنیم. مصرف شیوۀ منفعلی نیست برای جذب و تملک که بتوانیم آن را در برابر شیوۀ فعالانهای برای تولید قرار دهیم تا مفاهیم کنش خامدستانه را از آن استخراج کنیم، بلکه از همین آغاز آشکارا باید بگوییم که مصرف شیوۀ فعالانۀ روابط، شیوۀ منظمی برای فعالیت و واکنشی جهانی است، که بر مبنای آن کل شالودۀ نظام فرهنگی ما پیریزی میشود.
باید آشکارا بگوییم که کالاهای مادی موضوع مصرف نیستند؛ فقط موضوع نیاز و ارضایند. همۀ ما گاهی خرید کردهایم، صاحب شدهایم، لذت بردهایم و خرج کردهایم اما هنوز مصرف نکردهایم. مصرف نه عملی مادی است، نه پدیدهای رفاهی. نه با غذایی که میخوریم یا لباسهایی که میپوشیم یا خودرویی که سوار میشویم تعریف میشود و نه با ماهیت دیداری یا کلامی تصاویر و پیامها، اما در ساماندهی همۀ اینها همچون جوهر معنیدهنده وجود دارد.مصرف، کلیت واقعی همۀ اشیا و پیامهایی است که اکنون اجزای گفتمانی کموبیش منسجم را تشکیل دادهاند.
شبیه سازی، شبیه و فراواقعی: سرزمین دیسنی
سرزمین والت دیسنی الگوی کامل همۀ مراتب درگیر در شبیهسازی است. در آغاز، بازی با اوهام و اشباح است: دزدان دریایی، آخرین کشفیات، دنیای آینده و مانند آن، این جهان خیالی بناست چیزی باشد که عملیات را با موفقیت بیامیزد. اما آنچه جماعات را بدانجا میکشاند، بیشک آن جهان ذره بینی است، لذت های مینیاتوری شده و مذهبی در آمریکای واقعی، با شادی ها و ضعف هایش… بدین ترتیب، نیمرخ عینی ایالات متحد را می توان در سراسر سرزمین دیسنی پی گرفت، حتی تا اعماق ریخت شناسی افراد و جماعت.
در اینجا از همۀ ارزشهای آن، به شکل مینیاتوری و فکاهی ستایش شدهاست. مومیایی شده و ساکن. تا جایی که بتوان سرزمین دیسنی را تحلیل عقیدتی کرد: چکیده شیوۀ زندگی امریکایی، مدیحهای بر ارزشهای امریکایی، وارونه نشان دادن آرمانی واقعیتی پرتناقض. در اینها که گفتم شکی نیست. اما این بر چیز دیگری پرده میافکند و پوشش «آرمانگرایانه» دقیقا به کار پوشاندن شبیه سازی مرتبه سوم می آید: سرزمین دیسنی برای این درست شده که این واقعیت را پنهان کند که کشوری «واقعی» وجود دارد، کل امریکای «واقعی»، که دیسنیلند است. سرزمین دیسنی همچون خیالی عرضه شده تا ما باور کنیم بقیه واقعی است. حال آنکه در واقع کل لس آنجلس و امریکا که دور تا دور آن را گرفته دیگر واقعی نیستند، بلکه از مرتبۀ فراواقعی و شبیه سازیاند. دیگر موضوع کذب نمایی واقعیت (ایدئولوژی) در میان نیست، بلکه سخن از پنهان کردن این واقعیت در میان است که واقعی دیگر واقعی نیست، بنابراین، اصل واقعیت را باید نجات داد.