جغرافیا “در لحظه زیستن” را به من آموخت

مصاحبه با پروین حسینی

• خانم حسینی لطفا خودتان را معرفی کنید و از شته دبیرستان و دانشگاه خود توضیح بفرمایید:

پروین حسینی هستم و در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در گرایش جغرافیای انسانی و اقتصادی تحصیل نمودم.

• عللی که سبب شد شما به طورتخصصی رشتۀ جغرافیا را دنبال کنید،بفرمایید:

از ۱۸ سالگی که انتخاب رشته کردم به رشته جغرافیا بسیار علاقمند بودم و جغرافیا به من مهارت «در لحظه زندگی کردن و حضور داشتن» را می‌آموخت. من به انگیزه بهتر شناختن جهان هستی رشته جغرافیا را برگزیدم و همیشه دوست داشتم با کوله پشتی به مشاهده شهرها و کشورها بروم. درضمن در مقطع دبیرستان نیز معلم جغرافیای دوست داشتنی و باسوادی داشتم که در علاقه‌مندی من به این رشته مؤثر بود.

در جهان پیشرفتۀ علمی، علم جغرافیا جزء ۵رشته کاربردی و پایه‌ای محسوب می‌شود ولی متاسفانه در ایران این رشته جایگاهی نداشته‌است. بنابراین مدیران و صاحب‌منصبانی که در جایگاه تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری می‌باشند در مقطع دبیرستان درس جغرافیا را با سهل‌انگاری گذرانده‌اند و در دانشگاه نیز در رابطه با این علم اطلاعی کسب نکرده‌اند.

من در دانشگاه فرهنگیان که به معلمان تدریس می‌کنم، اغلب آن‌ها نمی‌دانند که اروند رود کجاست و در کجای نقشۀ ایران جاگرفته‌است و به این معلمان عزیز یادآور می‌شوم که ما هشت سال با عراق بر سر همین اروند رود جنگیدیم، یا سد گتوند در خوزستان و مشکل بغرنجی که برای آن پیش آمد به علت ناآگاهی مسئولان از علم جغرافیاست.

• برای مخاطبان ما توضیح دهید که در حال حاضر در حوزه جغرافیا چه فعالیتی انجام می‌دهید؟

در حال حاضر در دانشگاه فرهنگیان جفرافیا تدریس می‌کنم. همچنین تا به امروز چند جلد کتاب در حوزه گردشگری و جغرافیا به رشـتۀ تحریر درآورده‌ام، درضمن سردبیری مجله پیام اندیشکده را برعهده دارم.

• خانم حسینی شما کتابی تحت عنوان فرهنگنامه جغرافیای دهم دارید که مرجع کتاب درسی پایۀ دهم است. کمی در مورد این کتاب و دیگر آثارتان بفرمایید؟

کتاب نخست من تحت عنوان با مطالعه این کتاب جغرافیا شیرین می‌شود در سال ۷۷ به چاپ رسید که در آن مفاهیم عمومی اولیه علم جغرفیا را که فهم آن برای معلمان و دانش‌آموزان سنگین بود در قالب این کتاب توضیح دادم. در زمان تألیف این کتاب دغدغۀ شیرین نمودن درس جغرافیا برای دانش‌آموزان را داشتم و هدفم از تألیف کتاب نیز همین بود.

من پیش از تألیف مفاهیم فرهنگنامه جغرافیای دهم، کتابی تحت عنوان راهنمای جغرافیا تنظیم نمودم که در آن خط به خط کتاب درسی مربوطه را به زبان قابل فهم و روان شرح دادم و حتی نمودارها و تصاویر کتاب درسی جغرافیای دهم را توضیح دادم. این کتاب در سالی که چاپ شد به عنوان “کتاب سال” برگزیده و تقدیر شد.

اما پس از اینکه کتب درسی تغییر کرد، دوباره متوجه عدم درک عمیق معلمان مربوطه از مفاهیم کتاب درسی شدم. بنابراین کتاب فرهنگنامه جغرافیای دهم را تالیف نمودم. در این کتاب، مجددا تمام مباحث کتاب‌درسی را در بیانی ساده و روان مطرح کردم و از آنجا که همه مفاهیم و مباحث کتاب درسی در این فرهنگنامه به طور جامع شرح و بسط داده‌شده است حتی قابل استفاده برای دانش‌آموزان پایه یازدهم و دوازدهم نیز هست.

کتاب دیگرم ترجمه کتاب اسم من نُجود است، ۱۰ساله، طلاق گرفته‌ام(۱۳۹۲) است و زمانی‌که در نیویورک بودم آن را ترجمه نمودم. کتاب، داستان دختری یمنی است که در ۹سالگی به اجبار او را شوهر می‌دهند و او در ازدواج زودرس خود بسیار مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد و با راهنمایی وکیلی شکایت خود را به دادگاه می‌برد و در نهایت می‌تواند از همسر خود طلاق بگیرد.

این کتاب در آمریکا بسیار پرفروش بوده و در ایران هم مورد استقبال قرار گرفت.

کتاب دیگرم سفرنامه جزیره قشم است. در سال ۸۴من به همراه جمعی علمی به جزیره قشم دعوت شده بودم که در وهلۀ نخست پاسخ منفی دادم و گفتم من یک‌بار به قشم سفر کرده‌ام و این شهر برای یک‌بار دیدن کافی است، ولی دوستان اصرار کردند که بیایم. من برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد این شهر و جاذبه‌های آن به کتابخانه ملی رفتم که کتابی با این موضوع بیابم اما متاسفانه هیچ کتابی با این موضوع نیافتم و سفر خود را بدون کسب اطلاعات شروع کردم؛ یادآوری می‌کنم که در آن سال‌ها شهر قشم همچون امروز شناخته شده و پُربازدید نبود.

در مسیر سفر به جزیره قشم در هواپیما دفترچه‌های معرفی شهر دبی و جاذبه‌های آن بین مسافران، توزیع گردید و برای من جالب بود که در سفر به قشم شهر دیگری از کشور دیگری را تبلیغ می‌کنند.

این موضوع در ذهن من باقی ماند و عاملی شد که این سفر پرجاذبه را در قالب یک سفرنامه به چاپ برسانم تا همانطور که برای دبی و کشورهای دیگر تبلیغات گسترده انجام می‌گیرد، کشورخودمان نیز به مردم معرفی گردد. شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید روزنامه همشهری در همان سال اعلام کرد که با انتشار کتابِ سفرنامه جزیره قشم، آمار گردشگران به این جزیره ۷۰ درصد افزایش یافته‌است.

همین قضیه در رابطه با جزیره هرمز در سال ۹۵ هم اتفاق افتاد، پیش از سفر هرچه که درمورد این منطقه سوق الجیشی جستجو کردم کتاب یا مطلبی نیافتم. از همین روی پس از بازگشت از جزیرۀ زیبا و رنگی هرمز، سفرنامه آن را نوشتم و به چاپ رساندم.

کتاب دیگرم سفرنامه سوریه (۱۳۸۷)است که جاذبه‌های تاریخی و جغرافی بسیاری دارد، من این سفرنامه را برای استفادۀ عموم نوشتم تا مسافران وقتی به قصد زیارت به سوریه می‌روند از تاریخ کهن این کشور و جاذبه‌های آن نیز دیدن کنند و به سوریه به صرف یک مکان مذهبی ننگرند.
در حال حاضر در حال تألیف کتاب فرهنگنامه جغرافیا برای هر سه پایۀ دهم و یازدهم و دوازدهم هستم.

• شما چه پیشنهادی برای همکاران خود دارید که درس جغرافیا را برای دانش‌آموزان جذاب‌تر نمایند و دانش‌آموزان را نسبت به این رشته کنجکاو کنند؟

به نظر من فقط علاقه و اشتیاق معلمان است که می‌تواند دانش‌آموزان را به آن درس جذب کند. همچنین معلمان باید مطالعات پیوسته داشته باشند و همیشه به دانش‌آموزان خود اجازه پرسشگری دهند و کنجکاوی آن‌ها را سرکوب نکنند. چه بسا که معلمان باید در برنامه‌های خود تماشای فیلم‌های مستند و کارتون را بگنجانند و در حین تدریس برای دانش‌آموزان از فیلم‌ها وکارتون‌ها مثال بزنند تا به گیرایی کلاس درس خود کمک نمایند. حتی برای تدریس بهتر درس جغرافیا بهتر خواهد بود که دانش‌آموزان را به گردش‌های علمی و سفرهای اکتشافی ببرند.

• خانم پروین حسینی به عقیده شما کتاب درسی نونگاشت جغرافیا تاچه اندازه توانسته معایب گذشته را برطرف کند و محتوای آن تا چه اندازه نسبت به کتاب جغرافیای قبلی بهبود یافته است؟

به نظر من این کتاب نسبت به گذشته علمی‌تر و مفیدتر شده است. ولی باز تکرار می‌کنم که مهم‌تر از متن کتاب، خلاقیت و ابتکار معلمان در هنگام تدریس است.

معلمی که بتواند با قدرت بیان و تجارب و خاطرات خود، کتاب درسی را پربارتر از آنچه هست، ارئه نماید قابل تقدیر است. یک معلم باسواد می‌تواند دانش‌آموزان خود را به جغرافیا علاقه‌مند و مشتاق سازد و یک معلم کم حوصله و کم‌سواد می‌تواند دانش‌آموزان را از درس جغرافیا بیزار نماید.