علاقه به روان‌شناسی در خانوادۀ ما موروثی است؛

مصاحبه با دکتر مصطفی تبریزی

دکتر مصطفی تبریزی عضو هیات علمی و استاد دانشگاه علامه طباطبایی بوده و مؤسس مرکز مشاورۀ دانشگاه علامه طباطبایی و مرکز مشاورۀ روزبه است که با گذشت زمان، فعالیت خود را گسترش داده و مرکز مشاوره روزبه ۲و۳ را نیز تاَسیس کرده‌اند.

ایشان تا به امروز ۳۵ تألیف و ترجمه انجام داده‌ که تیراژ بعضی به ۱۰۰۰۰۰ چاپ رسیده‌است؛ کتاب‌های فریاد ناشنیده برای معنا، اینجا پسری است (درمان اوتیسم)، آزمون ادراک دیداری فراستیگ، مشاوره خانواده، درمان اختلالات خواندن، درمان اختلالات دیکته نویسی، درمان اختلالات ریاضی و روان خوانی تنها گوشه ای از آثار این روان‌شناس بزرگ است.

به گفته آقای وحید تمنا، آثار دکتر تبریزی درمقایسه با بسیاری از روان‌شناسان و مشاوران دیگر در ایران از امتیاز منحصر به فردی برخوردار است: «کتاب‌های دکتر تبریزی به ویژه کتاب درمان اختلالات خواندن به تیراژ ۹۵۰۰۰ و درمان اختلالات دیکته‌نویسی در ایران به تیراژ ۱۴۰۰۰۰ رسیده است و این موفقیت بزرگ مبین آن است که نویسندگان ایرانی چنانچه موضوعی خوب و کاربردی برای کتاب خود برگزینند و رسا و شیوا آن را پردازش کنند، می‌توانند نظر حداکثری مخاطبان را به خود جلب نمایند و به موفقیت‌های چشمگیری نائل شوند.»

ناگفته نماند که دکتر تبریزی آغازگر درمان اختلالات یادگیری به صورت عملی در ایران و مجری طرح آموزش زوج‌های جوان در ۳۰۰ شهر ایران با همکاری وزارت کشور می‌باشد. در ادامه مصاحبۀ کوتاهی با این فرهیختۀ علوم انسانی خواهیم داشت؛

• لطفا رشته تحصیلی دبیرستان و دانشگاه خود را معرفی بفرمایید

دیپلم بنده «رشتۀ طبیعی» بوده که در نظام جدید به آن «علوم تجربی» می‌گویند. با وجود آنکه من دیپلم طبیعی داشتم بدون نیاز به تغییر رشته وارد روانشناسی شدم، چراکه در آن زمان همه رشته‌ها میتوانستند در کنکور علوم انسانی شرکت کنند.
پس از دریافت مدرک دیپلم خود معلم شدم و پس از دوسال معلمی، بورسیۀ آموزش و پرورش شدم. لیسانسم را از دانشگاه ابوریحان و فوق لیسانسم را از دانشگاه تربیت معلم و مدرک دکتری را از دانشگاه علامه طباطبائی دریافت کرده‌ام و توانستم در همان دانشگاه در مقام استادی به تدریس بپردازم و از اعضای هیئت علمی دانشگاه شوم.

• برای مخاطبان ما جذاب خواهد بود اگر بفرمایید در حوزۀ علوم انسانی چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهید؟

سابق بر این در زمینۀ آموزشی، به تدریس «نظریه های پیشرفتۀ خانواده درمانی» ، «زوج درمانی» و «تمرین عملی مشاوره» در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری پرداخته‌ام و راهنمایی، مشاوره و داوری بیش از ۱۰۰ مورد پایان نامۀ کارشناسی ارشد و دکتری را برعهده گرفته‌ام و کارگاه‌های خانواده درمانی ، زوج درمانی ، مشاورۀ پیش از ازدواج و اختلالات یادگیری برای متخصصان تشکیل داده‌ام. در گذشته عضو انجمن روان‌شناسی و انجمن مشاورۀ ایران بودم و در حال حاضر کارگاه‌های گروهی برگزار می‌کنم. همچنین برای اینجانب مایۀ مباهات است که دراکثرِ قریب به اتفاق مراکز استان‌ها بیش از هزار درمانگرِ اختلالاتِ یادگیری آموزش داده‌ام.

• شما بیشتر از فعالیت و اشتغال در حوزۀ علوم‌انسانی احساس لذت می‌کنید یا با فعالیت در حوزه‌های دیگر؟

من از فعالیت در حوزه علوم‌انسانی به ویژه رشتۀ روان‌شناسی لذت می‌برم.

• به نظر شما چه دیدگاهی نسبت به رشته‌های علوم انسانی در ایران وجود دارد؟

دیدگاه عامۀ مردم در رابطه با علوم‌انسانی متفاوت است. برخی از مردم، حوزۀ علوم‌انسانی را بی‌فایده قلمداد می‌کنند و تحصیل کردگان این حوزه را افراد بی مهارتی می‌دانند که صرفاً تئوری حفظ کرده‌اند، در مقابل عده‌ای از مردم نگاه متفاوتی به علوم‌انسانی ندارند.

• باور عمومی بر این است که «در علوم انسانی خبری از پول نیست»، شما فرصت شغلی در حوزه علوم انسانی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

در حوزۀ علوم‌انسانی و به ویژه در رشتۀ روان‌شناسی کسانی‌که شاخص و حرفه‌ای هستند، به درآمدهای مقبولی دست یافته‌اند ولی به طور کلی در این حوزه درآمدزایی نسبتا محدود است.

• به عقیده شما آیا فرصت کارآفرینی در حوزه علوم‌انسانی در مقایسه با دیگر علوم مهیا است؟

فرصت کارآفرینی چندان برای علوم‌انسانی مهیا نیست، چراکه سیستم اقتصادی جامعه به تحصیل کردگان و متخصصان این حوزه بها نمی‌دهد. این در حالی است که مهم‌ترین رشته‌ها از جمله «مدیریت» در حوزۀ علوم‌انسانی می‌گنجند و باید به دست متخصصان علوم‌انسانی صورت پذیرند. چنانچه به علوم‌انسانی در جامعه بها داده شود یقینا در سطح گسترده‌ای شاهد کارآفرینی خواهیم بود.

• از آنجایی که «زیربنای توسعۀ هر کشور» وابسته به علوم‌انسانی است، شما چه پیشنهادی برای سوق دادنِ دانش‌آموزانِ برتر و نخبه به سمت رشته‌های گوناگون علوم انسانی دارید؟

برای آنکه کارآفرینی و فرصت شغلی برای علوم‌انسانی در کشور مهیا شود، سیستم اقتصادی_اجتماعی ایران باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی و سیاست گذاری نماید که علوم‌انسانی‌ها مهم‌ترین مشاغل را به دست بگیرند و اگر این مهم، محقق شود دانش‌آموزان بیشتر تمایل پیدا می‌کنند که به رشته‌های علوم‌انسانی راه یابند.

• اگر به عقب بازگردید همچنان حوزۀ علوم‌انسانی را برای تحصیل انتخاب می‌کنید؟

من تا اندازه‌ای به روانشناسی علاقه‌مندم که اگر به عقب بازگردم همچنان بی تردید همین حوزه را برای تحصیل و کار انتخاب می‌کنم. علاقه‌مندی من به رشتۀ روان‌شناسی و مشاوره سبب شده که من همواره در حال تولید علمی و پویایی باشم که شاهد مثال من انتشار دو کتابِ جدید به نام‌های پرورش هوش هیجانی کودکان و ۱۱۰ بازی برای پرورش خلاقیت کودکان و نوجوانان می‌باشد.

• به فرزند یا نوه‌های خودتان چگونه علوم انسانی را معرفی می‌کنید و آیا آن‌ها را به سمت رشته‎های گوناگون علوم انسانی جهت می‌دهید؟

علاقه من به روان‌شناسی به قدری زیاد بوده که بر روی فرزندانم نیز تاثیر گذاشته است. پسرم ،علیرضا، دفتر مشاوره دارد و درهمین حوزه فعالیت جدی می‌نماید. فرزند دیگرم ،نرگس، نیز صاحب چندین تالیف در زمینۀ مشاوره و روانشناسی استاز جمله کتاب همه می‌تونن زرنگ باشن که در راستای پرورش استعدادهای کودکان نگاشته‌شده‌است. همچنین نخستین نوۀ من ،نگین سلطانی، دانشجوی ترم سوم روانشناسی است و خوشبختانه در خانوادۀ ما، این راه همچنان ادامه دارد و فرزندانم همچون خودِ من از فعالیت در این حوزه احساس رضایت می‌کنند.

• چه عواملی باعث شده که از رشتۀ تحصیلی خود احساسِ رضایت یا نارضایتی داشته باشید؟

من اگر صد بار دیگر هم متولد شوم همچنان روانشناسی و معلمی را انتخاب خواهم کرد، چرا که روح من را سیراب می‌کند. از آنجا که ورودِ من به حوزۀ علوم‌انسانی با علاقه‌مندی همراه بوده همواره از فعالیت در آن احساس رضایت می‌کنم.