(بخش سوم)

راهکار اجرایی رویکرد رهبری معلم

رهبری و هدایت کلاس:

معلم برای اداره مطلوب کلاس به دو مهارت مهم احتیاج دارد، یکی برقراری ارتباط مؤثر و مثبت با دانش آموزان و دیگری، مدیریت کلاس.

برای کمک به معلمان در ایجاد جوی آرام و مطلوب در کلاس، چهار راهبرد پیشنهاد می شود:

الف) پیشگیری از رفتار های نامطلوب دانش آموزان در کلاس

کاوینگتون (۱۹۹۹) در رابطه با این کار، نکات زیر را توصیه می کند:

  ۱- در بعضی مواقع با عوامل بی نظمی کلاس باید به طور انفرادی ارتباط برقرار کرده و از دلایل آن مطلع شوید.

  ۲- رفتارها و فعالیت های برهم زننده نظم را مشخص و آن را به صورت قوانین در کلاس مطرح کنید.

مثلا: کثیف کردن دیوار ها قدغن است.

  ۳- منتظر برخی رفتار های غیر قابل پیش بینی باشید و میزان توانایی برخورد خود را با آنها بسنجید.

  ۴- دانش آموزان باید رفتارهای مطلوب معلم را بدانند. مثلا: دوست دارم برای صحبت، اول دست خود را بلند کنید.

  ۵- به رفتار های نامطلوب، واکنش جدی نشان دهید. زیرا بی توجهی به این امر موجب نا کارآمد جلوه کردن شما در نظر آنها می شود.

  ۶- در شروع کار، قوانین و ضوابط کلاس را مشخص و مطرح کنید و سعی کنید آنها، روشن و قابل اجرا باشند.

  ۷- قوانین باید قابل درک باشند، برای کلاسهای ابتدایی قوانین ساده و کلی تر و برای کلاسهای بالاتر قوانین پیچیده تر.

  ۸- کلاس درس را در آغاز با جدیت شروع کنید و متعاقب آن آزادی بیشتری به دانش آموزان بدهید، زیرا کنترل آنها پس از دادن آزادی های بسیار در آغاز، مشکل است.

  ۹- یادگیری را با اهمیت و معنی دار کنید تا دانش آموزان علاقمند شده و خسته نشوند.

ب) برقراری ارتباط مؤثر و مثبت با دانش آموزان

توجه به موارد ذیل در برقراری ارتباط مناسب و مؤثر در کلاس مفید است:

  – معلم باید مؤدبانه صحبت کند و از کلمات آمرانه بپرهیزد.

  – معلم باید در مواقع لزوم  از دانش آموزان خواهش و تقاضا کند.

  – به دانش آموزان بیاموزید که احساسات خود را بدون افراط و تفریط نشان دهند و اینکه استفاده از احساسات برای تأثیر گذاری بر دیگران کار درستی نیست.

  – گاهی اوقات سوال های غیر جدی مطرح کنید تا ساختار شخصیتی شما جدی و غیر قابل انعطاف به نظر نیاید.

ج) استفاده از روش یادگیری مشارکتی در کلاس

وجوه تمایز روش های مشارکتی بر اساس شیوه سازماندهی تکالیف و شیوه ارائه پاداش مشخص می شوند.

شیوه سازماندهی تکالیف:

الف) تکالیف به صورت مشترک باشد و نمره کلی دریافت کنند.

ب) دانش آموزان به صورت انفرادی کار کنند و ارزشیابی شوند در حالی که روی یک موضوع کلی کار می کنند. که این روش دوم باعث می شود همگی افراد گروه درگیر کار شوند.
 

د) فراهم کردن جوّ مثبت و مطلوب برای یادگیری و آموزش:

راهبرد چهارم برای رهبری و هدایت کلاس، در حقیقت چکیده و نتیجه سه راهبرد قبلی است.

پیشنهاد هایی برای کمک به این زمینه وجود دارد که به آنها اشاره می کنیم:

۱- مقررات کلاس را با مشارکت دانش آموزان تدوین کنید و بیشتر بر پیامد های مثبت اطاعت از قوانین تاکید کنید.

۲- آموزش کلاس را با قاطعیت و جدیت شروع کنید و سپس آزادی بیشتر بدهید.

۳- شرایط و ضوابط کلاس را مرتّباً طبق نظر دانش آموزان تغییر ندهید.

۴- از تهدید بپرهیزید.

۵- بر عملکرد دانش آموزان تمرکز کنید نه شخصیت آنها.

۶- آرام و قاطع برخورد کنید.

۷- از انتقامجویی یا تمسخر دانش آموزان بپرهیزید.

۸- اگر عصبانی هستید ابتدا خود را کنترل و سپس به صحبت بپردازید.

۹- رفتار های نامطلوب را با جریمه، به تکالیف درسی پیوند نزنید.

۱۰- با دادن فرصت دوباره به دانش آموزان خاطی و پذیرش آنها، آنها را تقویت کنید.

۱۱- از اشتباهات کوچک چشم پوشی کنید.

۱۲- یادگیری را معنی دار کنید.

۱۳- در صورت لزوم و عدم توجه به اشاره های غیر مستقیم، دانش آموزان را به طور مستقیم مورد خطاب قرار دهید.

۱۴- از ساز و کارهای پیچیده روانشناختی و عواملی که بر تدریس اثر می گذارد استفاده کنید.

۱۵- به تأثیر انتظار معلم و تحقیقات انجام شده در این زمینه توجه داشته باشید.

۱۶- کلاس درس را نظامی اجتماعی در نظر بگیرید. بدون تردید این آموزش ها و نوع روابط آموخته شده در زندگی بزرگسالی هر دانش آموز تأثیر می گذارد و میزان موفقیت یا عدم موفقیت او را تا حدود زیادی مشخص می کند.

 

 

منبع:

 برگرفته از کتاب روانشناسی تربیتی دکتر پروین کدیور