بسیاری از نوجوانان و دانش‌آموزان ایران حداقل یک بار در دوران تحصیل خود این جمله را از خانواده و بزرگترها شنیده‌اند که ان‌شاالله دکتر شوی. شیرینی مهندس شدنت را بخوریم و از این قسم جملات.
متأسفانه در جامعۀ ما دکتر و مهندس شدن غایت آمال و آرزوهای خانواده‌ها برای فرزندان‌شان است و با همین طرز تفکر، غیرمستقیم به علایق و انتخاب فرزندان خود شکل معینی می‌دهند. درنتیجه ما هرساله با موج بزرگی از داوطلبان رشته تجربی مواجه می‌شویم که عطش‌شان به طرز جنون‌آمیزی فقط با قبولی در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی فرو می‌نشیند. این در حالی است که جامعه به غیر از پزشک و مهندس از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود که نیازمند تخصص و دانش روز است و متاسفانه همین بینش می تواند از دلایل مهم عدم پیشرفت یک کشور باشد.
باوجود آنکه در کشور ما رشته‌های علوم انسانی در مهجوریت هستند و رشته‌های تجربی از محبوبیت فراوانی برخوردارند، در کشورهای توسعه‌یافته اوضاع به قرارِ دیگری است. یکی از مهمترین عوامل پیشرفت جوامع غربی ارزش‌گذاری به رشته‌های انسانی و استقبال عمومی از این رشته است.
جوامع غربی کارکرد، جهت گیری و حتی روش استفاده ازعلوم ریاضی و تجربی را نیز با بهره گیری از علوم انسانی تعیین می کنند و این مهمترین دلیل موفقیت آن‌ها در مباحثی مانند اقتصاد و سایر حوزه هاست.
این جوامع همچنین کیفیت بالای آموزش و استاندارهای کیفی برای رشد جوامع خود را با تأکید بر علوم اجتماعی و انسانی تضمین می کنند که در نهایت به ارتقا کیفیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ختم می‌شود.
یکی از جواع توسعه‌یافته که علوم انسانی را زیربمای توسعه خود قرار داده، آمریکا است. بررسی آمار دانشگاه‌های آمریکا حکایت از حضور پررنگ شهروندان آمریکایی یا مهاجران مقیم آمریکا در دانشکده‌های حقوق، اقتصاد، مدیریت و … دارد. آن‌ها با تقویت علوم انسانی و اجتماعی زیربنایی پایدار را ایجاد کرده‌اند که با پشتوانه آن شاهد کشف و پیشرفت فناوری هستند.
در کشور ما بسیاری از دانش‌آموزان باهوش و مستعد با وجود علاقه‌مندی به رشته علوم انسانی، به رشته ریاضی یا تجربی هدایت می‌شوند، حتی در برخی موارد خانواده‌ها مانع ورود فرزندشان به علوم انسانی می‌شوند. از طرف دیگر دانش آموزانِ با نمرات پایین‌تر را روانه علوم انسانی می‌کنند تا در آینده اقتصاددان‌ها، مدیران و جامعه شناسان ما باشند!
در جدول زیر می‌توانید آمار دریافت‌کنندگان مدرک دکتری براساس رشته تحصیلی را مشاهده کنید. همانطور که می‌بینید در این جدول تفاوت چشم‌گیری بیت دریافت‌کنندگان مدرک دکتری در رشته‌های علوم انسانی و آموزشی با مهندسی و پزشکی دیده‌می‌شود. درحالی‌که دانشجویان خارجی عموما برای تحصیل در رشته‌های تجربی و ریاضی به آمریکا مهاجرت کرده‌اند.
شما قضاوت کنید که جایگاه علوم انسانی در کشورهای توسعه‌یافته کجاست و در کشور ما کجاست؟ با پاسخگویی به این پرسش راحت‌تر می‌توانیم علت توسعه‌نیافتگی جامعۀ خود را درک کنیم.
