«رشته علوم اجتماعی»
تعریف علوم اجتماعی
علوم اجتماعی مطالعه زندگی اجتماعی گروه‌ها و جوامع انسانی است که موضوع اصلی آن، بررسی رفتار انسان به عنوان موجودی اجتماعی است.
اگر بخواهم علوم اجتماعی را ساده‌تر و درعین‌حال عمیق‌تر تعریف کنم به توصیف پیربوردیو، جامعه‌شناس فرانسوی استناد می‌کنم: «علوم اجتماعی مطالعۀ جامعه به منظور تغییر جامعه است». این رشته به مطالعه پدیده‌های اجتماعی می‌پردازد و جامعه را به اجزای خردتری همچون نهادها، سازمان‌ها، گروه‌های دو یا چند نفره و… تقسیم می‌کند و سپس هریک از این اجزا را به لحاظ اجتماعی بررسی می‌کند.
آنچه گفته شد تعریف کوتاهی از رشته علوم اجتماعی بود ولی اگر می‌خواهید بدانید که این رشته برای شما مناسب است یا نه؟ و آیا این رشته را به عنوان رشتۀ دانشگاهی خود برای سال‌های طولانی تحصیل می‌پسندید یا خیر، توجه به نکات زیر ضروری است.
چنانچه از بُعد اجتماعی به پدیده‌ها و مسائل گوناگون می‌نگرید و در طول روز مسائل اجتماعی ذهن شما را درگیر می‌کند، می‌تواند نشان از علاقه‌مندی شما به این حوزه باشد. اگر نابرابری‌های اجتماعی، طرد اجتماعی، تبعیض، فقر، ازخودبیگانگی، شکاف بین نسل‌ها و… دغدغه شماست، بیشتر به رشته علوم اجتماعی فکر کنید.
مهم‌تر از همه آنکه اگر تفکر انتقادی و روحیۀ اجتماعی ندارید، احتمال موفقیت شما در این رشته اندک است. برای تحصیل و کار در زمینۀ علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی نیاز است که شما از دغدغه‌های فردی و مسائل شخصی فراتر رفته و دغدغۀ اجتماعی داشته باشید. فردِ علاقه‌مند به رشته علوم اجتماعی در مورد مسائل شهری، فاصلۀ طبقاتی، نابرابری‌های جنسیتی، سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی و… کنجکاو است و از مطالعه و پژوهش در این حوزه لذت می‌برد.
شاخه‌های گوناگون رشته علوم اجتماعی (کارشناسی)
- پژوهشگری علوم اجتماعی
- مردم شناسی
- مددکاری اجتماعی و برنامه ریزی اجتماعی
- تعاون و رفاه اجتماعی
توانایی لازم برای رشتۀ علوم اجتماعی
یکی از مهارت‌های مورد نیاز این رشته، مطالبه‌گری و پرسش‌گری است. دانشجوی این رشته باید با برخورداری از رویکرد انتقادی، روحیه پرسش‌گر و بی‌قراری داشته باشد که جز با تحقیق و پژوهش و کنش‌گری آرام نگیرد . همچنین نیاز است که به آمار علاقه‌مند بوده و در این درس قوی باشد.
دانشجوی رشته علوم اجتماعی باید به تحقیقات میدانی و حضور مستقیم در جامعه علاقه‌مند باشد چراکه این رشته با کتابخانه نشینی و حفظ کردن در تناقض است؛ برای موفقیت در این رشته باید به میدان رفته و از نزدیک رفتار اجتماعی گروهِ مورد مطالعه را بررسی کرده و پس از گردآوری اطلاعات، داده‌ها را تحلیل آماری کنید.
علاوه بر آنچه گفته شد رشتۀ علوم اجتماعی به افرادی با روحیه همدردی و همکاری نیازمند است. کسی‌که بتواند اقشار آسیب‌دیده و آسیب‌پذیر را درک کرده و از ارتباط با آن‌ها منعی نداشته باشد. خلاصه آنکه اگر سرتان برای مسائل و آسیب‌های اجتماعی می‌خارد برای این رشته مناسب هستید.
بازار کار رشته علوم اجتماعی
اگر موضوع اشتغال برای شما مهم و تصمیم‌گیرنده است و درعین حال به رشته علوم اجتماعی نیز علاقه‌مند هستید به شما پیشنهاد می‌کنم پیش از انتخاب رشته در مورد رشتۀ مددکاری اجتماعی تحقیق کنید و اگر با علاقه و روحیۀ شما هماهنگ است، بی‌تردید این رشته ارزشمند و کاربردی را انتخاب نمایید. رشتۀ مددکاری با مدرک کارشناسی هم می‌تواند شما را وارد بازار کار نماید و اگر کمی زرنگ باشید پیش از هم سن و سال‌های خود مشغول به کار خواهید شد.
اگر سرمایه و اندوخته مالی نیز داشته باشید با مدرک کارشناسی رشته مددکاری می‌توانید جواز تأسیس کلینیک اخذ کنید و برای خود و چندین نفر دیگر اشتغال‌زایی کنید. همۀ این توضیحات را دادم تا در زمان انتخاب رشته با آگاهی و دقت عمل کنید و با انتخاب عاقلانه و آگاهانه آیندۀ شغلی خود را تضمین کنید.
گرایش‌های دیگر علوم اجتماعی از بازار کار محدودتری برخوردار هستند ولی در سال‌های اخیر گرایش‌های دیگر هم موقعیت‌های شغلی متنوعی پیداکرده‌اند. به طور مثال در گرایش پژوهشگری اجتماعی نه تنها بخش های دولتی موظف به انجام تحقيقات اجتماعی هستند بلكه بخش های خصوصی نيز به تحقيقات اجتماعی روی آورده‌اند. ازهمین‌رو امروزه يک دانشجوی توانمند اين گرايش كه دارای مهارت پژوهشی باشد، مشكل اشتغال نخواهد داشت.
شهرداری‌ها، فرمانداری‌ها، سازمان برنامه و بودجه، کمیته امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی، آموزش و پرورش و دیگر ادارات و سازمان‌های دولتی از فرصت‌های شغلی این رشته می‌باشد.
اشتغال در بخش خصوصی حکایت دیگری دارد که بیش از هرچیز به مهارت‌ها و توانمندی شما برمی‌گردد. اگر مهارت‌های موبوط به رشته و تخصص خود را بیاموزید و هر روز به دنبال یادگیری بیشتر باشید می‌توانید در بخش خصوصی و در استارتاپ‌های نوظهور، کار مناسب خود را پیدا کنید.
در پایان اینکه اگر تشنه موفقیت هستید تفکرات غالبی در مورد رشته‌های علوم انسانی را کنار بگذارید و اگر دنبال علاقه و استعداد خود رفتید، خلاقانه عمل کنید؛ این پیش‌فرض قدیمی را که برای رشته علوم اجتماعی کار و شغلی وجود ندارید، از ذهن‌تان بیرون کنید و از قابلیت‌های عصر مدرن برای اشتغال‌زایی و کسب درآمد استفاده کنید.
نویسنده: آرزو مکتوبیان| کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی از دانشگاه الزهرا
من عاشق جامعه شناسیم و تنها درسی که با لذت تمام میخونم اونه.توشم خیلی استعداد دارم ولی همیشه از این میترسم که دنبال علاقم برمو بیکار بشم.
این امکان هم وجود داره که دنبال علاقه‌تون نرید و بعدها پشیمون و سرخورده بشید.
دنیای امروز دنیای خلاقیت‌هاست کسی‌که در مسیر تحصیلیش خلاقانه و با اشتیاق و علاقه عمل کنه، بیکار نمی‌مونه. اما اگه منظورت از «کار» استخدام در ادارات و سازمان‌های دولتیه، حق باشماست ممکنه که بیکار بمونی.
موفق باشی