درختکاری کنش‌گری اجتماعی است

به بهانۀ روز درختکاری

در دنیای امروز رفتارهای زیست محیطی انسان تأثیر بسیاری بر محیط زیست داشته و مورد توجه پژوهشگران و محیط گرایان قرار گرفته است. ولی متاسفانه کشور ما در جدول جهانی شاخص‌های پایداری محیط زیست از جایگاه پایینی برخوردار است. طبق آماری که در سال ۲۰۰۵ ارائه شد ایران در میان ۱۴۶ کشور در رتبه صو سی و دوم قرار داشت.

همچنین وضعیت کشور ما در محیط زیست شهری نیز تأمل برانگیز و خطرناک است، تا آنجاکه جان بسیاری از موجودات زنده و به ویژه انسان‌ها در خطر است. انسان با دستکاری‌هایی که رد طبیعت کرده و با اختراع ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی و وسایل حمل و نقل شهری به آلودگی‌ها دامن زده است.

بااین اوصاف نمی‌توان ادعا کرد که اراده انسان در پیدایش آسیب‌های زیست محیطی بی‌تأثیر بوده‌است. رفتارهای مخاطره‌آمیز انسان و نگرش‌های غلط در رابطه با محیط زیست تا به امروز، خسارت‌های بسیاری به محیط زیست زده است.

آسیب‌های زیست محیطی در دو بُد قابل بررسی است:

خرد   و    کلان

• در سطح کلان تصمیمات و سیاست‌های نادرست یا نسنجیدۀ دولت‌مردان محیط زیست را به ورطه نابودی رسانده است.

• در سطح خرد رفتارهای زیست محیطی شهروندان و عدم آگاهی آنان از محیط زیست به تخریب طبیعت و زندگی شهری دامن زده است.

از آنجاکه رفتار اشتباه شهروندان در مورد محیط زیست از سطح فردی فراتر رفته و با فراگیر شدن در سطح جامعه به یک مسئله اجتماعی بدل شده است، پس متقابلا برای کنترل و جلوگیری از پیشرفت بیشتر آسیب‌های زیست محیطی نیاز است که تمام شهروندان نسبت به این مسئلۀ اجتماعی حساسیت پیدا کنند و برای کمک به محیط زیست کنشگری اجتماعی داشته باشند؛ کنشی که به ناچار باید در یک بستر و محیط مشترک شکل بگیرد. پس همه افراد چه به شکل فردی و چه به شکل جمعی با محیط اطراف خود ارتباط دارند و ضروری است که همه افراد جامعه ارتباط ناسالم خود با طبیعت را اصلاح کنند.

این مسئله از اهمیت بالایی برخوردار است تا جایی‌که مطالعۀ رفتارهای زیست محیطی از قرن بیستم به بعد مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.

حال یکی از عوامل مهمی که در رفتار زیست محیطی تأثیر می‌گذارد، فرهنگ مردم یک جامعه است. فرهنگِ حفظ و حراست از محیط زیست تمام آگاهی، باورها و ارزش‌ها را در رابطه ب محیط زیست در برمی‌گیرد.

در همین راستا و به مناسبت روز درختکاری می‌توان به کنش اجتماعی کاشت درخت در این روز اشاره نمود.
تاریخچه درختکاری برمی‌گردد به سال ۱۸۷۲ میلادی. فردی به نام جولیوس استرلینگ مورتون که در در ایالت نبراسکا در آمریکا زندگی می کرد. او به این فکر افتاد که روزی را در تقویم به درختکاری و منابع طبیعی اختصاص دهد.

پس از این ایده، تاریخ ۱۰ آوریل به نام روز درختکاری و کمک به محیط زیست نام گرفت و مردم بیش از ۱ میلیون درخت کاشتند. پس از مدتی روز درخت کاری به آخرین جمعه ماه آوریل منتقل شد و از آن به بعد کم کم بقیه ملل از جمله ایران نیز وارد این عرصه شدند و روزی را با عنوان روز درختکاری ئارد فرهنگ خود کردند.

در پایان قابل ذکر است که چنانچه حفظ و حراست از محیط زیست به ۱۵ اسفند هر سال محدود بماند، نمی‌توان به آیندۀ محیط زیست ایران و جهان امیدوار بود. همانطور هم که در بالا گفته شد، حفاظت از محیط زیست نیازمند شکل گیری فرهنگ حفظِ آن است. این فرهنگ باید از طریق خانواده، مدرسه و گروه‌ هم‌سالان در کودکان شکل بگیرد. بنابراین این روز را باید پاس داشت و روزی برای یادآوری وضعیت نگران کنندۀ محیط زیست دانست.