کاری که من در کلاس‌هایم برای دانش‌آموزان انجام می‌دهم مدرن کردن آموزش است؛ استفاده از اپلیکیشن‌های آماری، سایت‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی علوم آماری یکی از راه‌های مقابله با بی‌میلی دانش‌آموزان در کلاس است. من در یکی از کلاس‌های خودْ از نرم‌افزار Google Forms برای برای ساخت پرسشنامه و جمع آوری اطلاعات استفاده کردم که بسیار مقبول دانشجویان بود.
کارگاه آمار با تدریس دکتر محمدرضا ربیعی به همت مرکز ترویج علوم انسانی با همکاری ادارۀ تکنولوژی و گروه‌های آموزشی استان سمنان پنج‌شنبه، ۲۸ آذرماه در پژوهش‌سرای شاهرود برای دبیران جامعه‌شناسی استان سمنان برگزار شد، متن پیاده شدۀ این کارگاه در ادامه می‌آید؛
ارتباط بین اعضای تألیف و دبیران کارآمد است
سال گذشته کنفرانسی با عنوان «چهاردهمین کنفرانس آمار ایران» برگزار شد.
یکی از کارهای بسیار خوبی که در این کنفرانس انجام شد این بود که بین آموزش‌وپرورش و دبیران و مولفین کتب ریاضی و آمار این کنفرانس ارتباط برقرار کردیم.
جناب آقای دکتر محمدپور حضور پیدا کردند؛ ایشان مؤلف قسمتهایی از بخش آمار کتابهای درسی دبیرستان هستند.
مطالب خوبی مطرح و اشکالات و ابهامات درسی دبیران رفع شد.
همکاران ما باید اشکالات کتاب درسی را مکتوب کرده و به دفتر تألیف ارسال کنند؛ و مطمئن باشند که این ایرادها و نواقص رسیدگی خواهند شد.
حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش آماری در ۱۰ صفحه خلاصه شده
یکی از ایرادهایی به کتاب وارد است و همکاران هم اشاره کردند، بیان مختصر چرخۀ آمار است.
من نیز همین عقیده را دارم که حاصل سال‌ها تحقیق و پژوهش آماری در ۱۰ صفحه خلاصه شده است، که این عامل باعث شده که اگر کسی درک درستی از آمار و تفکری آماری نداشته باشد در درک این قسمت دچار مشکل می‌شود.
حتی معلم‌ها هم گاهی در درک این قسمت دچار مشکل می‌شوند و ناچار هستند یا از این قسمت به سرعت بگذرند یا اشارۀ گذرایی به این بخش داشته باشند.
حاصل این وضعیت هم این است که دانش‌آموز چون می‌بیند معلم هم بهایی به بعضی از قسمت های درس نمی‌دهد، دلسرد شده و وقعی به آن بخش از درس نمی‌نهد.
گاهی به دلایل مختلف معلم‌های رشته‌های مختلف مجبور می‌شوند دروسی غیرمرتبط با رشتۀ خود را تدریس کنند؛ این هم یکی دیگر از عواملی است که بازدهی معلم و دانش‌آموز به حد اقل می‌رسد.
کتاب‌ها زود به زود تغییر می‌کنند
مباحث علمی روزبه‌روز در حال پیشرفت هستند؛ ما نمی‌توانیم با دیدی غیرتخصصی به بحث‌ها وارد شده و تدریس کنیم.
این پیشرفت در حوزۀ علم تاثیری دوگانه دارد:
از یک سو کلیت مبحث پیشرفت در علم فی نفسه خوب است، از سویی دیگر چون کتاب‌ها سال به سال تغییر می‌کنند، معلم‌ها تا می‌آیند به کتاب عادت کرده و روش تدریس مناسب را پیدا کنند کتاب عوض می‌شود و همین چرخه ادامه پیدا می‌کند.
این روند اشتباه باعث شده است که دانش‌آموزان نیز دچار مشکل شوند.
انجمن آمار وظیفۀ عمومی‌سازی علم آمار را داشت
انگیزۀ اصلی‌ای که باعث شد درس آمار را در مدارس قرار دادند این بود که انجمن آمار متولی مباحث علمی آمار است و وظیفۀ عمومی‌سازی این علم در بین اقشار مختلف را دارد. لذا برای نیل به این هدف آموزش آمار از از ابتدای تحصیل یعنی مقطع ابتدایی شروع کردند.
در مقطع دبیرستان ابتدا آمار در یک کتاب با عنوان «آمار و مدل‌سازی» در مقطع دوم دبیرستان قرار گرفت.
بعد به دلیل اعتراض‌هایی که از سوی همکاران‌مان مبنی بر اینکه این درس در مدارس تبدیل به زنگ تفریح شده است، حذف شد.
سپس به این نتیجه رسیدند که این درس در سنوات تحصیلی مختلف دبیرستان با برطرف کردن اشکالات کتاب قبل بیان و مطالب کاربردی تر آمار اصافه شود.
مثلث ناموزون مؤلف، دانش‌آموز، دبیر
در این وضعیت هم همکاران ما می‌گویند چون سرفصل‌های درس ریاضی سخت‌تر از آمار است، وقتی را که باید به آمار اختصاص دهیم را نیز به تدریس ریاضی می‌پردازیم و بخش‌های آماری را در حد یک یا دو جلسه جمع می‌کنیم.
متأسفانه اتفاقی که افتاده این است که ما یک سری مؤلف داریم که کتاب‌ها را می‌نویسند، یک سری مدرس داریم که کتاب‌ها را آموزش می‌دهند و یک سری دانش‌آموز داریم که مطالب را باید بیاموزند.
این سه دسته افراد به هیچ‌وجه حرف و مشکل هم‌دیگر را متوجه نمی‌شوند.
ما واسط گروه تألیف و دبیرانیم
اتفاقات خوبی نیز افتاده است، ارجاعاتی برای بهبود کتاب درسی و بهبود وضعیت تدریس انجام شده است
اما سرعت و دامنه‌ی این حرکت‌ها کند و زمان‌بر است.
خوبی برگزاری این دست کارگاه‌ها هم البته همین است:
شما به عنوان مدرسْ وضعیت کلاس‌ها را به ما نشان می‌دهید و ما به عنوان واسط گروه تألیف و همکاران معلمْ این اشکالات را به آنها انتقال می‌دهیم.
منطقه‌ای کردن تدریس بی‌عدالتی است
یکی از نکاتی که همکاران به آن اشاره کردند، دربارۀ منطقه‌ای کردن تدریس است.
اشکال این طرح این است که باعث بی‌عدالتی آموزشی می‌شود
به این ترتیب که دانش‌آموزان شهرهای بزرگ سهم بیشتر و شهرهای کوچک سهم کمتری از کتاب را باید بخوانند.
بعد دانش‌اموزان با تفاوت در میزان یادگیری فارغ‌التحصیل شده و وارد بازار کار می‌شود.
مشکلی در اینجا نیز به وجود می‌آید این است که این دانش‌آموزان با سطح معلومات مختلف در یک رقابت ناعادلانه قرار می گیرند.
با توجه به مطالب گفته شده، اجرای این طرح در تمام وجوه باعث بی‌عدالتی است.
کتاب ریاضی و آمار حجیم است
از دیگر مشکلات مربوط به درس آمار، بحث حجیم بودن کتاب درسی است.
بسیاری از همکاران ما به این موضوع اشاره کردند؛ ما نیز با ایشان موافقیم.
وقتی ساعت تدریس دو ساعت است
چه لزومی دارد این همه مطلب را در زمانی کوتاه جای دهیم که فقط بازدهی را پایین آورد؟
در دانشگاه‌های ما نیز وضعیت همین‌گونه است:
درس چهارواحدی را برای بعضی از رشته‌ها تبدیل به درس سه واحدی می‌کنند بدون اینکه در سرفصل‌های آن درس تغییری ایجاد کنند!
این مشکلی است که حل آن مربوط به معلم‌ها و استادان نیست
اما چون سایر نهادها وظیفۀ خود را به درستی انجام نداده‌اند معلم مجبور است مشکل را حل کند.
خود من به این طریق با این مشکل برخورد می‌کنم که مباحثی که از درجۀ اهمیت کمتری برخوردار است را فقط تیتروار برای دانشجویان بیان کرده و از آنها عبور می‌کنم.
روش تدریس مناسب استرس دانش‌آموز را کاهش می‌دهد
از دیگر مشکلات کتاب درسی که دوستان اشاره کردند، عدم توازن و قرارگیری مباحث «چرخه» و «احتمال» در کتاب درسی دوازدهم انسانی است. بطوری که ارتباط این دو بخش در کتاب واضح بیان نشده است.
همچنین بخش نمودار های آماری اگر به صورت نرم‌افزاری هم بیان شود فهم مطلب و علاقه به بحث بیشتر می شود.
یکی از راه‌های کاهش اضطراب و ترس دانش‌آموزان از درس و امتحان ریاضی انتخاب روش تدریس مناسب است.
باید در کلاس با دانش‌آموزان صمیمی رفتار کرد.
دانش‌آموز اگر ببیند که رفتار معلم با او از سر صداقت و مهر است به حرف‌های او گوش داده و درسش را می‌فهمد.
با تکنولوژی جلو بروید و تدریس کنید
بسیاری از معلم‌ها گله‌مند هستند که دانش‌آموزان رشتۀ علوم انسانی هیچ رغبتی به ریاضی ندارند.
در توضیح این گله‌مندیِ به حق، یکی از تجربیات خود را بازگو می‌کنم:
کاری که من در کلاس‌هایم برای دانش‌آموزان انجام می‌دهم مدرن کردن آموزش است.
استفاده از اپلیکیشن‌های آماری، سایت‌ها و نرم‌افزارهای کاربردی علوم آماری یکی از راه‌های مقابله با بی‌میلی دانش‌آموزان در کلاس است.
به طور مثال در یکی از کلاس‌های خودْ از نرم‌افزار Google Forms برای تجزیه و تحلیل آماری استفاده کردم که بسیار مقبول دانشجویان بود.
یا در موردی مشابه برای یکی از مباحث آماری دانشگاهی، اپلیکیشن موبایلی را با همکاری یکی از دانشجویانم طراحی کردیم که با استقبال چشم‌گیر دانشجویان روبه‌رو شد.
اگر می‌خواهیم کلاس‌های ریاضی و آمار جذاب شوند باید به این سمت حرکت کنیم.
تجربه نشان داده است که اگر با نسل جدید دانش‌آموزان از راه تکنولوژی وارد دیالوگ شویم نتیجۀ بهتری را خواهیم گرفت.
از امار برای تبیین مسائل روزمره استفاده کنید
در بحث «محاسبۀ شاخص تورم» متولی محاسبه اینگونه شاخص ها، مرکز آمار ایران است اما در کنار آن، بانک مرکزی نیز یک گونه شاخص‌ها را ارائه می‌دهد.
در بحث آشنا کردن و آموزش مباحث مربوط به تورم به دانش‌آموزان می‌توانیم از این مراکز و مراجع استفاده کنیم.
دانش‌آموزان را با مباحث آماری آشتی دهیم و به آنها بگوییم مباحث آماری به چه کاری می‌آیند و چه نتیجه‌گیری و تحلیلی می‌توان از این آمارها داشت؟
در سایت مرکز آمار ایران که متولی این امر است شاخص‌های مختلف آماری را معرفی کرده است.
همچنین با مراجعه یه سایت بانک مرکزی می‌توان «نرخ تورم» و «شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی» را بدست آورد که همگی در کتاب درسی آمده‌اند.
می‌توان مباحث خشک و نظری را با استفاده از پیوند دادن‌شان با زندگی روزمره دانش‌آموزان برای آنها قابل فهم کرد.
دو مفهوم وجود دارد با عنوان‌های «دانش آماری» و «سواد آماری.
دانش آماری یعنی علم داشتن به قسمت ریاضی قضیه، اما سواد آماری یعنی توانایی تحلیل و استفاده از این دانش آماری
اگر بتوانیم دانش‌آموزان را با بخش دوم آمار آشنا کنیم، علم آمار برای او کاربردی شده و بسیار بهتر و راحت‌تر با قضایا ارتباط می‌گیرد.