رسالتِ تاریخ «تربیت» شهروند مسئول است

مصاحبه با فریده حشمتی

• سرکار خانم حشمتی لطفا خودتان را برای ما معرفی کنید و از رشتۀ دبیرستان و دانشگاهی خود توضیح دهید:

با سلام رشته تحصیلی من علوم انسانی بود، و تمامی دروس را با علاقه می‌خواندم، زمان انتخاب رشته دانشگاهی، رشته تاریخ از اولویت‌های من بود. من دورۀ کارشناسی را در دانشگاه شهید چمران اهواز و دورۀ کارشناسی ارشد را در دانشگاه‌الزهرا گذراندم.

• چه عواملی سبب شد شما به طور تخصصی رشته تاریخ را دنبال کنید؟

درس تاریخ را خیلی دوست داشتم، به‌خصوص وقتی رویدادها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و یک روایت داستانی به دنبال روابط علی و معلولی به وجود می‌آید برای من بسیار جذاب است، در واقع هرکسی یک قصه را دوست دارد.

• برای مخاطبان ما توضیح دهید که در حال حاضر در حوزه تاریخ چه فعالیتی انجام می‌دهید؟

اصلی‌ترین کارم دبیری تاریخ در منطقه ۵ آموزش و پرورش شهر تهران است؛ اما در کنار آن، عضو کارگروه آموزش و پرورش انجمن ایرانی تاریخ هم هستم که در چند سال اخیر سلسله همایش‌های آموزش تاریخ را برگزار کرده است که تجربه بسیار ارزشمندی بودند و مجموعه مقالات این همایش‌ها هم منتشر شدند و بنده توفیق ویرایش آنها را داشتم. با شورای برنامه‌ریزی گروه دفتر تالیف کتاب‌های درسی همکاری داشتم.

• خانم حشمتی شما از چه زمانی با دفتر تالیف شروع به همکاری کردید؟ یا از ابتدا به عنوان مؤلف با دفتر تألیف همکاری نمودید؟

ازسال ۹۴ که تدوین کتاب نظام جدید آموزشی دورۀ دوم متوسطه آغاز شد، بنده هم توفیق همکاری با شورای برنامه‌ریزی دفتر تألیف را داشتم. کار ما همان طور که از اسم این شورا مشخص است برنامه‌ریزی و تدوین چهارچوب کتاب و ارزیابی دروس تألیف شده توسط مؤلفان بوده است.

در کلاس معکوس، زمان و مکان کلاس به جست‌وجوگری و عمق و غنا بخشیدن به یادگیری اختصاص می‌یابد. 

• در همایش تاریخ که پاییز ۹۷ برگزار شد شما از کلاس معکوس صحبت کردید در این خصوص بیشتر توضیح می‌دهید؟

در کلاس معکوس، براساس فرصت‌هایی است که تعامل رو دررو برای دانش آموزان فراهم می‌کند و این با فرهنگ رایج در کلاس‌های سنتی که معلم محور است در تضاد است. اینکه دانش‌آموزان چگونه یاد گرفتن را بیاموزند مهم‌تر است تا مطالب را آماده در اختیارشان قرار دهیم. معکوس کردن کلاس درس، تدریس را آسان‌تر نمی‌کند، بلکه آن را بهتر می‌کند.

• هدف شما و همکاران‌تان در دفتر تالیف معطوف بر آمادگی دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه و یادگیری مفاهیم اولیه تاریخ است یا تغییر نگرش دانش‌آموزان به درس تاریخ ؟

به نظرم آنچه باید اهمیت داشته باشد این است که آموزش تاریخ باید موجب تغییر نگرش دانش‌آموزان به درس تاریخ شود، در جهانی با این تغییرات سریع، نیازمند تاریخی هستیم که برای ما سیر آن تغییرات را ردیابی کند.

اگر هدف فقط آمادگی دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه باشد، مگر چند درصد از دانش‌آموزان رشته علوم انسانی جذب رشته تاریخ می‌شوند؟ از این رو اگر آموزش تاریخ بتواند نگرش دانش‌آموزان را تغییر دهد می‌توان گفت در آموزش تاریخ موفق بوده‌ایم. تاریخ یکی از رویکردهایی که دارد این است که بتواند شهروندی مسئول تربیت کند. دانش‌آموزان با یاگیری تاریخ نسبت به شکل‌های دیگر زندگی، شیوه‌های دیگر تفکر، موقعیت‌های انسانی و شخصیت‌های تاریخی آشنا می‌شوند. از این رو تاریخ را می‌توان تعلیم و تربیت از طریق تجربۀ غیرمستقیم توصیف کرد.

• شما چه پیشنهادی به معلمان دارید که کلاس‌های درس با کیفیت بهتری برگزار گردد و آموزش درس تاریخ صرفا مبتی بر حفظیات نباشد؟

پیشنهادی که می‌توانم به همکاران گرامی ارائه کنم این است که سواد تاریخی و اصول آموزش تاریخ هر دو به یک اندازه در آموزش تاریخ موثر هستند؛ بنابراین همانطور که همواره باید در زمینه‌های تخصصی مطالعه داشته باشیم و با رویکردها و نظریه‌ها و نتایج جدید تاریخی آشنا شویم؛ باید همواره به روش‌ها و الگوهای نوین آموزش نیز مجهز شویم. همینطور پیشنهاد می‌کنم که مجموعه مقالات سلسله همایش‌های آموزش تاریخ را مطالعه بفرمایند که قطعاً مطالعه آن‌ها نگرش و روش تدریس شان را تغییر خواهد داد.

• در بازبینی‌های کتاب درسی کدام بخش‌ها بیشتر مورد توجه قرار خواهند گرفت؟

بهتر است این پرسش را از همکاران دفتر تألیف، به ویژه آقای دکتر پرتوی مقدم بپرسید.